Kiedy pomaga psychoterapia?

Wysłany: Śro 3:40, 03 Mar 2010

Z punktu widzenia medycznego psychoterapii przypisuje się ważną rolę w leczeniu szeregu zaburzeń określanych tradycyjnie jako nerwice a dziś jako "zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną". Należą tu zaburzenia lękowe w postaci fobii (najczęściej spotykanymi są fobia społeczna i agorafobia), lęk paniczny, zaburzenia lękowe uogólnione i niektóre przypadki zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (nerwicy natręctw). Psychoterapia może być także pomocna w zaburzeniach emocjonalnych związanych z ostrym stresem i w zaburzeniu stresowym pourazowym. Wskazaniem do podjęcia psychoterapii są także zaburzenia dysocjacyjne (nazywane dawniej nerwicą histeryczną) oraz zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (głównie tzw. nerwice wegetatywne i hipochondria). Mimo mnogości przytoczonych tu nazw-rozpoznań większość z tych zaburzeń ma prawdopodobnie wspólne, przynajmniej częściowo, korzenie, tło rozwojowe i mechanizmy powstawania objawów. Do listy zaburzeń mogących być przedmiotem psychoterapii należy dodać jeszcze dwie ważne grupy, mianowicie niektóre zaburzenia osobowości i depresje. Ponadto psychoterapia odgrywa też pewną rolę w leczeniu psychoz. W leczeniu powyższych zaburzeń - lękowych, depresji, zaburzeń osobowości oraz psychoz - psychoterapia może w różnym stopniu współuczestniczyć w leczeniu farmakologicznym tych schorzeń. Przykładowo w leczeniu zaburzenia lękowego uogólnionego (nerwicy lękowej) psychoterapia jest podstawową metodą pomocy, a farmakologia pełni rolę marginalną. Natomiast w przypadku wielu stanów depresyjnych oraz schizofrenii leczenie farmakologiczne jest niezastąpione.

Patrząc z niemedycznego punktu widzenia, pomoc psychoterapeutyczna znajduje zastosowanie w sytuacjach, gdy człowiek napotyka nieprzezwyciężalne trudności w realizacji swojego życia, związane z doznawaniem nadmiernego lęku bądź innych trudnych do skontrolowania emocji. Trudności tego rodzaju mogą wiązać się w trudnościami w nawiązywaniu relacji, utrzymywaniu ich, prowokowaniem konfliktów lub nadmiernym ich unikaniem, brakiem poczucia swoich praw i suwerenności. Skutkuje to utrzymywaniem się braku wewnętrznego bezpieczeństwa, a w sferze myśli wiąże się z reguły z pesymistycznym spojrzeniem na swoją wartość i życiowe możliwości. Towarzyszyć może temu uczucie życiowego zagubienia, braku trwałego gruntu, wewnętrznej stabilizacji, poczucie braku perspektyw i duchowej bezpłodności. Jednym z przejawów może być różnego rodzaju nerwicowa psychopatologia, w tym też dolegliwości somatyczne, a także poczucie bezsensu życia i niechęci do angażowania się w nie. W skrajnych przypadkach może dojść do decyzji o daleko idącym społecznym wycofaniu się.

Psychoterapia jest, a przynajmniej może być, drogą przezwyciężania swoich ograniczeń, zahamowań, zmiany postaw i odruchowych sposobów reagowania, które utrzymują się uporczywie mimo ich małej życiowej przydatności albo wręcz destrukcyjnego charakteru. Drogą pokonywania lęku i próbowania dotąd ukrytych, niewykorzystywanych, a jednak realnie istniejących w danej osobie możliwości. Ów potencjał pozwalający na życie z mniejszą dozą lęku, większym życiowym zadowoleniem i skuteczniejszą realizacją naturalnych ludzkich pragnień jest u osób mogących skorzystać z pomocy psychoterapeutycznej zablokowany głównie na skutek traumatycznych doświadczeń przeszłości, zwłaszcza dzieciństwa, choć nie tylko. Wydarzenia te ograniczają osobisty rozwój, zawężają możliwości funkcjonowania i zniekształcają sposób widzenia siebie, innych ludzi i całego społecznego świata.

Patrząc z tego punktu widzenia, psychoterapia jest drogą przezwyciężania skutków niekorzystnych doświadczeń i braków w społecznym i psychicznym funkcjonowaniu.